Μια κεντρική αρχή κάθε σύγχρονης δημοκρατίας είναι το κράτος δικαίου, το οποίο βρίσκεται στον αντίποδα της πλειοψηφικής αρχής. Δημοκρατικό δεν είναι μόνο αυτό που επιλέγουν οι πλειοψηφίες, αλλά και αυτό που βρίσκεται σε συμφωνία με δομικές παραδοχές του δικαιικού συστήματος, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γι ´ αυτό και θέματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να αποτελούν ύλη δημοψηφίσματος ή άλλων πλειοψηφικών αποφασιστικών μηχανισμών, διότι αν το αποτέλεσμα είναι αντίθετο στις βασικές αυτές νομικές αρχές, τότε καθίσταται ακυρώσιμο από τους δικαιοκρατικούς θεσμούς όπως τα δικαστήρια.

Δικαστική ανατροπή δημοψηφίσματος ως αντισυνταγματικού

Μια κεντρική αρχή κάθε σύγχρονης δημοκρατίας είναι το κράτος δικαίου, το οποίο βρίσκεται στον αντίποδα της πλειοψηφικής αρχής. Δημοκρατικό δεν είναι μόνο αυτό που επιλέγουν οι πλειοψηφίες, αλλά και αυτό που βρίσκεται σε συμφωνία με δομικές παραδοχές του δικαιικού συστήματος, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Γι ´ αυτό και θέματα που άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να αποτελούν ύλη δημοψηφίσματος ή άλλων πλειοψηφικών αποφασιστικών μηχανισμών, διότι αν το αποτέλεσμα είναι αντίθετο στις βασικές αυτές νομικές αρχές, τότε καθίσταται ακυρώσιμο από τους δικαιοκρατικούς θεσμούς όπως τα δικαστήρια.

Στις 4.11.2008 στις ΗΠΑ ήταν ημέρα εθνικών εκλογών από τις οποίες εξελέγη ο Μπαράκ Ομπάμα. Ταυτόχρονα, σε διάφορες Πολιτείες γίνονταν δημοψηφίσματα για διάφορα θέματα. Στην Καλιφόρνια το θέμα του δημοψηφίσματος ήταν η Πρόταση 8, μία προτεινόμενη τροπολογία του τοπικού συντάγματος, βάσει της οποίας η έννοια του γάμου περιορίζεται αποκλειστικά στις ενώσεις ετερόφυλων. Η Καλιφόρνια είχε ήδη νομιμοποιήσει το γάμο ομοφύλων και 18.000 ζευγάρια είχαν ήδη παντρευτεί. Αυτό κινητοποίησε συντηρητικές ομάδες που επιθυμούσαν την κατάργηση του γάμου ομοφύλων και η στρατηγική που χάραξαν ήταν να αναθεωρηθεί το Σύνταγμα με ένα δημοψήφισμα ώστε η απαγόρευση να αποκτήσει αυξημένη νομική ισχύ. Η προεκλογική εκστρατεία για την Πρόταση 8 ήταν η ακριβότερη που έγινε στην ιστορία των ΗΠΑ και τελικά οι Καλιφορνέζοι ψήφισαν υπέρ της συνταγματικής απαγόρευσης γάμου ομοφύλων σε ποσοστό 52%, ενώ κατά της απαγόρευσης ψήφισε το 48%. Έτσι το Σύνταγμα έπρεπε να αναθεωρηθεί ώστε να απαγορευτούν οι γάμοι αφού αυτό αποφάσισε η πλειοψηφία των πολιτών.

Όμως, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος προσεβλήθη δικαστικά απο δύο ομόφυλα ζευγάρια και τελικά ο δικαστής έκρινε ότι όντως η - συνταγματική πια - απαγόρευση είναι αντίθετη στην αρχή της ισότητας αλλά και στην αρχή της ορθής διοικητικής συμπεριφοράς (due process, ένας νομικός κανόνας αντίστοιχος με τη δική μας αρχή της χρηστής διοίκησης). Δηλαδή ένας δικαστής έκρινε αντισυνταγματική μια συνταγματική διάταξη, η οποία μάλιστα είχε την αυξημένη πολιτική νομιμοποίηση ενός δημοψηφίσματος. Διότι κανένα δημοψήφισμα και τελικά κανένα σύνταγμα δεν μπορεί να καταλύει θεμέλια του νομικού πολιτισμού όπως η αρχή της ισότητας. Με αυτή την έννοια το οριζόντιο αποτέλεσμα αυτής της απόφασης δεν αφορά μόνο το αμερικάνικο δίκαιο, αλλά γενικά την θεωρία του συνταγματικού δικαίου και την ιεραρχιση των νομικών κανόνων. Η υπόθεση όπως φαίνεται θα αχθεί και ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, οπότε το συνταγματικό θέμα θα κριθεί και σε τελικό επίπεδο.

Είναι μία θεμελίωση που πρέπει να λάβει υπόψη και ο Έλληνας νομοθέτης όταν θεσπίσει τον νόμο για την ενεργοποίηση του θεσμού του δημοψηφίσματος. Και είναι μια χαρακτηριστική υπόθεση στην οποία η πλειοψηφία των πολιτών έκρινε λάθος, διότι σε αντίθεση με την πολιτική, στην επιστήμη υπάρχει σωστό και λάθος,