´Κλειστό´´ είναι το επάγγελμα του συμβολαιογράφου, για το οποίο προκηρύσσεται συγκεκριμένος αριθμός θέσεων ανά περιοχή και διενεργείται διαγωνισμός για το διορισμό.

ΔΕΥΤΈΡΑ, ΑΎΓΟΥΣΤΟΣ 09, 2010

Υπέρ της απελευθέρωσης του δικηγορικού επαγγέλματος

Ας διευκρινίσουμε πρώτα ότι το δικηγορικό επάγγελμα δεν είναι κλειστό, με την έννοια ότι κάθε απόφοιτος νομικής ύστερα από πρακτική άσκηση και επιτυχία σε σχετικές εξετάσεις αποκτά άδεια εξάσκησης επαγγέλματος. ´´Κλειστό´´ είναι το επάγγελμα του συμβολαιογράφου, για το οποίο προκηρύσσεται συγκεκριμένος αριθμός θέσεων ανά περιοχή και διενεργείται διαγωνισμός για το διορισμό.

Στο δικηγορικό επάγγελμα υπάρχουν ορισμένες δικλείδες για να διασφαλιστούν κάποιες συνδικαλιστικές αξιώσεις. Θα ξεχωρίσω δύο από αυτές. Η πρώτη δικλείδα είναι ότι για να παρασταθεί δικηγόρος σε δικαστήριο περιοχής εκτός της έδρας του συλλόγου στον οποίο ανήκει πρέπει να τον νομιμοποιήσει με την ταυτόχρονη παράστασή του κι ένας δικηγόρος εντός έδρας. Αυτό σημαίνει ότι αν ένας πολίτης από την περιφέρεια θέλει να εκπροσωπηθεί από τον δικηγόρο του σε δικαστήριο της πρωτεύουσας πρέπει να πληρώσει υποχρεωτικά κι έναν Αθηναίο δικηγόρο (εκτός αν η υπόθεση είνει ποινική). Αυτό προφανώς γίνεται για να επιλέγουν οι πολίτες δικηγόρους από τις έδρες των δικαστηρίων και να αποτρέπονται οι δικηγόροι από άλλες περιοχές να διεισδύουν στην τοπική πελατεία. Τυπικά δεν νομίζω ότι είναι αντίθετο με τους νομικούς κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού. Είναι όμως ένα τεχνητό εμπόδιο για να διατηρηθεί μια δικηγορική αγορά περιχαρακωμένη με μόνο κριτήριο τα τοπικά όρια και την προώθηση μιας κακώς νοούμενης πολιτικής για την οικονομική εξασφάλιση των τοπικών δικηγόρων. Έτσι εισάγεται ένας οικονομικός περιορισμός στο δικαίωμα του πολίτη να επιλέγει χωρίς εμπόδια τον νομικό του παραστάτη. Είναι ένα μέτρο κατά της αξιοκρατίας: δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμοίβεται ένας τοπικός δικηγόρος μόνο και μόνο επειδή ανήκει στον τοπικό δικηγορικό σύλλογο κι όχι επειδή έχει κριθεί άξιος να αναλάβει μία υπόθεση.

To άλλο μέτρο είναι η υποχρεωτική προκαταβολή μιας ελάχιστης δικηγορικής αμοιβής ανά κατηγορία δικαστηρίου, η οποία αποδεικνύεται με την προσκόμιση σχετικού γραμματίου του δικηγορικού συλλόγου στον δικάζοντα δικαστή. Έτσι διασφαλίζεται ότι ο δικηγόρος έχει προπληρωθεί για τις υπηρεσίες του με ένα ελάχιστο αξιοπρεπές ποσό και είναι φορολογικά ελέγξιμη η καταβολή της αμοιβής του. Στην πράξη όμως κι αυτά καταργούνται: οι πελάτες δεν προπληρώνουν και οι δικηγόροι βάζουν από την τσέπη τους τα γραμμάτια, οι ελάχιστες αμοιβές είναι τελικά εξευτελιστικές και ο φορολογικός έλεγχος μπορεί να γίνεται καλύτερα με τις ίδιες τις δικαστικές αποφάσεις που επιδικάζουν δικαστικά έξοδα ή και με κλασικότερους τρόπους. Το καλύτερο σύστημα δεν είναι οι κατώτατες αμοιβές ανά δικαστήριο αλλά η χρονοχρέωση και σίγουρα η συμφωνία εντολέα - δικηγόρου.

Ένα τρίτο ζήτημα είναι η διευκόλυνση της λειτουργίας δικηγορικών εταιριών. Εδώ ο αντίλογος είναι η υπαλληλοποίηση του δικηγόρου και η είσοδος μεγάλων εταιριών του εξωτερικού. Δεν συμμερίζομαι τους κινδύνους για δύο λόγους. Το ελληνικό νομικό σύστημα είναι τόσο ιδιότυπο ώστε καμία εταιρία να μπορεί να δραστηριοποιηθεί χωρίς αποφοίτους ελληνικών πανεπιστημίων ή έστω δικηγόρους που έκαναν πρακτική άσκησηστην Ελλάδα. Ο άλλος λόγος είναι πιο ουσιαστικός και σχετίζεται όντως με την αξιοκρατία και τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Έχει γίνει αντιληπτό ότι πλέον το μέλλον δεν βρίσκεται στη γενική δικηγορία του ´´όλα τα σφάζω ´´ αλλά στην επιστημονική εξειδίκευση. Όσο πιο εξειδικευμένος είναι ένας νομικός τόσο πιο περιζήτητος γίνεται. Όμως η εξειδίκευση δεν ευνοεί ατομικά γραφεία αλλά είναι πιο βιώσιμη όταν λειτουργεί σε συλλογικά σχήματα με κατανομή αρμοδιοτήτων. Έτσι ένας δικηγόρος έχει την ευχέρεια να ασκήσει όντως το πεδίο των ενδιαφερόντων του σε μια εταιρία παρά σε ένα ατομικό γραφείο. Αυτό απέχει πάρα πολύ από την υπαλληλοποίηση όπου ασχολείσαι με μηχανικά ή ανούσια αντικείμενα. Πρέπει βέβαια να έχεις αυτενεργήσει ώστε να μπορείς να προβάλλεις την επιστημονική σου εξειδίκευση και να διαπραγματευτείς μία αντίστοιχη θέση.

Αυτά τα μέτρα θεωρώ ότι θα βοηθήσουν τους δικηγόρους να ασκήσουν πιο ευέλικτα και πιο επιτυχημένα τα καθήκοντά τους. Ο όρος απελευθέρωση είναι λίγο καταχρηστικός βέβαια. Αλλά κάτι μου λέει ότι σε εκατό χρόνια οποιαδήποτε συζήτηση που αφορά την ελευθερία σήμερα θα είναι τόσο ξεπερασμένη και θα προκαλεί μειδιάματα όσο όταν διαβάζουμε σήμερα παλιά κείμενα για την αναγνώριση δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες.